Varto
Varto adının Urartulardan geldiği binmektedir. Bu da İlçenin Urartular
döneminden bu yana var olduğunu göstermektedir. Varto zaman, zaman
işgallere uğramıştır. En son kurtuluş savaşı ile birlikte Varto İlçesi
Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisine alınmıştır. İlçe köklü bir
geçmişe sahip İlçeye 1840 yılından itibaren Kaymakam ataması yapıldığı
tarihi kaynaklardan anlaşılmaktadır. Buda 1840 yılından itibaren Varto
ilçesinin ilçe statüsünde olduğunu ispatlamaktadır
Coğrafi Durumu
Muş İlinin kuzeyinde yer alan Varto İlçesi , doğusunda Bulanık İlçesi,
kuzeyinde Tekman ve Hınıs İlçeleri ile batıda Solhan ve Karlıova.
İlçeleri ile çevrilidir. Yüzölçümü 1418 Km2’dir. Rakımı ise 1.650’dür.
Bingöl dağlarının eteğinde uzanan ovamsı bir düzlüğe kurulmuştur. İklim
yapısı tipik karasal iklimine sahiptir. Yazları kurak ve sıcak kışları
ise soğuk ve kar yağışlı geçmektedir. Bingöl, Şerafettin ve Hanşeref
dağları olmak üzere üç büyük dağ ilçe sınırları içerisinde
bulunmaktadır. Hanşeref dağları üzerinde hamurpet adıyla krater göl
bulunmaktadır. Hamurpet büyük ve küçük olmak üzere iki gölden
müteşekkildir. İlçede seferek çayı, bingöl çayı ve koşkar suyu adı
altında üç önemli akarsu mevcuttur. İlçe de 7 mahalle, 93 köy ve 50
mezra bulunmaktadır.
Nüfus
2000 Yılı Genel Nüfus sayımı kesin olmayan sonuçlarına göre İlçemizde 46
178 nüfus mevcudu vardır. Bu nüfusun 21 084’i şehir merkezinde 25 094’ü
ise köylerde yaşamaktadır.
İdari Yapı
İlçede Varto Belediyesi adıyla bir adet Belediye mevcuttur. 7 mahalle 93 köy olmak üzere toplam 100 yerleşim yeri bulunmaktadır.
Sosyal Durum
İlçe 1966 yılında geçirdiği deprem afeti sonucunda konut yönünden büyük
bir tahribata uğramıştır. İlçe Merkezi ve köylerde mevcut konutlar
tamamen yıkılmış ve kullanılamaz bir 
duruma
gelmiştir. Ancak Bayındırlık Bakanlığı bu konuda büyük bir çaba
göstermiş ve halkın konut ihtiyacını önemli ölçüde gidermiş olmasına
rağmen konut sorunu halende güncelliğini koruyan ve halledilmesi gereken
önemli bir sorun olarak devam etmektedir. İlçe Merkezinde; 461 adet hak
sahibi tespit edilmiş ve bu ailelerden hiçbirinin haksahipliği iptal
edilmeyerek 461 olarak kabul edilmiştir. Bu hak sahibi ailelerden 245
aileye kendi tapulu mülkiyetlerinde 113 aileye hamur saha diye
adlandırılan yerde ve 103 aileye de Hürriyet mahallesinde konutları
yapılarak teslim edilmiş ve tapuları verilmiştir.İlçeye bağlı köylerde
ise 4.855 adet hak sahibi aile tespit edilmiştir. Bunlardan 914’ünün hak
sahipliği iptal edilmiştir.Hak sahipliği iptal edilen 914 aileden
geri-ye kalan 3941 ailenin 3.211’ine 1998 yılı sonu itibariyle konutları
yapılarak teslim edilmiştir. Geri kalan 730 adet konutun yapımı ise
Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca değerlendirmeye alınmıştır. İlçemiz
Merkezi ve köylerinde yaşayan halkın büyük bir bölümü hayvancılıkla ve
ondan sağladığı gelirler ile geçim ve yaşantısını sürdürmektedir. Sosyal
yaşam ve ilişkilerde söz konusu olan yeniliklere kolayca uyum
sağlamaktadır. İlçemizde iş ve çalışma hayatını etkileyebilecek
işyerleri bulunmadığından yaz aylarında hayvansal ürünleri değerlendiren
ve İlçe Merkezinde kurulu olan bir adet kaşar peyniri üreten küçük tip
mandıra mevcuttur. Yurt dışında çalışan büyük ölçüdeki işçi
potansiyeline rağmen İlçede klasik konut tipleri ve işyerleri dışında
konut ve işyeri bulunmamaktadır. 
Eğitim ve Kültür
İlçemizde eğitim hizmetleri İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünün
organizatörlüğünde ; 1 Adet Halk Eğitimi Merkezi Müdürlüğü, 3 Adet
Ortaöğretim Okulu (Varto Lisesi, Endüstri Meslek Lisesi ve İmam-Hatip
Lisesi), 2 Adet Yatılı İlköğretim Bölge Okulu ve 77 adet İlköğretim
Okulu ile yürütülmektedir. Bu okullarda 226’ı sınıf öğretmeni ve 90’ı
branş öğret-meni olmak üzere toplam 316 öğretmen ile eğitim öğretim
hizmetleri yürütülmektedir. İlçemiz Halk Eğitimi Merkezi Müdürlüğü
bünyesinde 8 adet makine nakışı, 7 adet giyim, 6 adet halı dokuma, 1
adet trikotaj, 2 adet halk oyunları, 8 adet ÖSS ve 29 adet DPY ve
Anadolu Fen Liseleri kursu olmak üzere toplam 61 adet kurs açılmıştır.
Bu kurslara toplam 1 539 öğrenci kayıt yaptırmıştır. İlçemizde ayrıca 2
adet sürücü kursu mevcuttur. İlçemizde eğitim öğretim oranı %93’dür.
İlköğretim Okulu bitirenlerin nüfusa oranı %45, Lise mezunlarının %33 ve
Yüksek Okul mezunlarının ise %15’dir.
Ekonomi
Varto İlçesi hayvancılığa dayalı ekonomik bir yapıya sahiptir. Genelde
sürü hayvancılığı yapılmaktadır. İlçemizde 16 000 büyükbaş, 547 000
küçükbaş hayvan mevcudu bulunmaktadır. Ayrıca büyük çapta gezginci
arıcılık yapılmaktadır. 5 700 – 6 000 civarında arı kovanı vardır. Bunun
da ilçe ekonomisine katkısı çok büyüktür. Biri ilçe merkezinde biri
Tuzlu Köyü Ozankent Mezrasında olmak üzere 2 adet alabalık üretim tesisi
vardır. Bu iki tesisin yıllık ortalama üretim kapasitesi 12 ton
dolaylarındadır. Çevre il ve ilçelerden ilçeye insan akımını sağlayarak
ekonomiye girdi temin etmektedir. Tarım alanında yem 
bitkileri
ekimi ve meyve yetiştiriciliği yapılmaktadır. Ancak bu işle iştigal
eden aileler kendi ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Ticari bir üretim
yoktur.
Ulaşım
İlçenin Muş’a uzaklığı 60 km. dir. Yılın her mevsiminde ulaşım
kolaylıkla sağlanmaktadır. İlçenin toplam 469 km lik köy yolu ağının 8
km’ si asfalt 461 km’ si ise stabilizedir. İlçeye bağlı 93 köy ile
ulaşım dört mevsim kolaylıkla sağlanmaktadır. İlçemiz Belediyesince
yapılan çalışmalar sonucu kanalizasyon sorununun % 80’i tamamlanmıştır.
Haberleşme (telefon) hizmetleri açısından İlçe Merkezinde sorun
olmamasına rağmen zaman zaman köylerimizin haberleşme sorunu ortaya
çıkmaktadır.